हिंदू धर्मीय मान्यतेनुसार हरतालिका तीज विवाहित महिलांसाठी खूप खास असते. ३० ऑगस्ट रोजी हे व्रत करण्यात येणार आहे. तीजच्या दिवशी स्त्रिया दिवसभर काहीही न खाता, न पिता आणि संध्याकाळी स्नान करून नवीन कपडे घालून पूजा करतात. या पूजेमध्ये भगवान शिव-पार्वती, गणेश, कार्तिकेय आणि नंदी आहेत. शास्त्रानुसार या व्रतामध्ये शिव परिवाराची पूजा केल्याने सौभाग्य आणि सुख-समृद्धी प्राप्त होते.
असे मानले जाते की देवी पार्वतीने हे व्रत सुरू केले. शिवाला पती म्हणून प्राप्त होण्यासाठी त्यांनी काहीही न खाता-पिता गुहेत तपश्चर्या केली. म्हणूनच विवाहित देखील या दिवशी पाण्याशिवाय उपवास करतात आणि देवी पार्वतीला सौभाग्याच्या वस्तू अर्पण करतात. यामुळेच हरतालिका तीज व्रत अत्यंत कठीण मानले जाते आणि त्यामुळे महिलांना सौभाग्य प्राप्त होते.
माँ पार्वतीने शिवाला सौभाग्य प्राप्त करण्यासाठी हे व्रत केले होते, त्यामुळे हरतालिका तीजमध्ये सौभाग्याच्या गोष्टींना विशेष महत्त्व आहे. विशेषत: कुमकुम, मेहंदी, बिंदी, सिंदूर, बीचिया, काजल, बांगडी, कंगवा इ.वस्तू महत्वाच्या आहेत.
पाहूया कशी केली जाते पूजा. हरतालिका पूजेसाठी भगवान शिव, माता पार्वती आणि गणेशाच्या मूर्ती वाळू, वाळू आणि काळ्या मातीने बनवाव्यात. प्रदोष काळात तीज व्रत केले जाते. सूर्यास्तानंतरच्या तीन मुहूर्तांना प्रदोष काल म्हणतात. पूजेचे ठिकाण फुलांनी सजवा आणि त्या चौकटीवर केळीची पाने ठेवा आणि भगवान शंकर, माता पार्वती आणि गणपतीच्या मूर्तीची स्थापना करा. यानंतर देवतांना आवाहन करून शिव, माता पार्वती आणि भगवान गणेश यांची षोडशोपचार पूजा करावी. देवी पार्वतीला सौभाग्याच्या वस्तू आणि शिवाला वस्त्रे अर्पण करा. नंतर ते पात्रांना दान करावे. पूजेनंतर कथा श्रवण करून रात्र जागरण करावे. आरतीनंतर सकाळी देवी पार्वतीला सिंदूर अर्पण करा आणि हंगामी फळे आणि मिठाई अर्पण करून उपवास सोडावा.
देवी पार्वतीच्या आई-वडिलांनी त्यांचे इतरत्र लग्न करण्याचा विचार केला, पण पार्वतीजींनी भगवान शिवाला आपले सर्वस्व मानून घेतले होते आणि पार्वतीजींचे मन जाणून तिच्या मैत्रिणींनी तिला घनदाट जंगलात नेले, जिथे तिने शिवाचा शोध घेतला. अशा प्रकारे सखींनी त्याचे अपहरण केल्यामुळे या व्रताला हरतालिका व्रत असे नाव पडले.
